Waarom is kombucha gezond?

Kombucha wat is dat?

Kombucha is een gefermenteerde drank op basis van zwarte of groene thee. Aan deze basis wordt suiker en een symbiotische cultuur van bacteriën en gisten toegevoegd, ook wel SCOBY (Symbiotic Culture of Bacteria and Yeast) genoemd. Tijdens het fermentatieproces zetten de micro-organismen in de SCOBY het suiker om in allerlei zuren waardoor het suikergehalte weer afneemt.

Een kombucha brouwsel met SCOBY ziet er wat slijmerig en onsmakelijk uit maar zorgt wel voor de kenmerkende friszurige en licht azijnachtige smaak, te vergelijken met appelcider. De sterkte van de smaak wordt bepaald door de fermentatietijd wat meestal tot twee weken duurt. Het drankje bevat koolzuur waardoor het als alternatief voor frisdrank wordt gedronken. Ook kunnen verschillende aroma's worden toegevoegd die zorgen voor een fruitige, kruidige of bloemige smaak.

Ontdek in ons eerder verschenen blogs of het drinken van appelazijn gezond is en of citroen met water gezond is.

Welke voedingsstoffen zitten in kombucha?

Na het fermentatieproces bevat kombucha allerlei voedingsstoffen waaronder:^1,2

• Polyfenolen, ook wel antioxidanten zoals catechines, flavonoïden en theaflavines
• Organische zuren zoals azijnzuur, glucuronzuur, citroenzuur, melkzuur en appelzuur
• Gunstige bacteriën zoals melkzuurbacteriën
• Enzymen zoals amylase en invertase
• Vitamine B1, B2, B3, B6, B12, vitamine C en vitamine E
• Mineralen en spoorelementen zoals ijzer, zink, koper en mangaan
• Een kleine hoeveelheid suikers: sucrose, glucose en fructose
• Aminozuren

De exacte samenstelling van kombucha hangt af van verschillende factoren in de fermentatie, zoals de temperatuur, de hoeveelheid suiker en de samenstelling van de SCOBY.  

Lees meer over gefermenteerd voedsel in ons andere blog.

Kombucha en alcohol

Kombucha bevat naast bovengenoemde voedingsstoffen ook een kleine hoeveelheid alcohol. Veel commerciële producten hebben een alcoholpercentage lager dan 0,5 om als non-alcoholische drank verkocht te kunnen worden. Sommige merken bevatten echter een hoger alcoholgehalte en ook bij zelfgebrouwde kombucha kan hier sprake van zijn. Hoeveel alcohol er tijdens de fermentatie ontstaat hangt ook af van verschillende factoren zoals de hoeveelheid suiker, de temperatuur en hoe lang de kombucha gefermenteerd wordt.

Bekijk ook ons eerder geschreven blog met 8 voordelen van stoppen met alcohol.

De oorsprong van kombucha

Hoewel de populariteit van kombucha nu zijn hoogtepunt lijkt te hebben bereikt, lijkt het erop dat dit drankje al eeuwenlang wordt gedronken. Waarschijnlijk vindt het zijn oorsprong in China. Hoe het precies zit, is niet bekend maar verschillende verhalen of legendes doen zich de ronde.

Zo werd meer dan 2000 jaar geleden (200 BC) een soortgelijk drankje ontdekt door de Chinese keizer in zijn zoektocht naar het eeuwige leven. Het drankje kreeg de bijnaam 'onsterfelijkheidsthee'. De naam kombucha zou afkomstig kunnen zijn van de Koreaanse dokter Kombu die het drankje gaf aan een Japanse keizer om hem beter te maken. Echter, wanneer je kombucha in Japan besteld, kun je een geheel ander drankje voorgeschoteld krijgen. Kombu of konbu betekent in het Japans zeewier of kelp en cha is thee. Deze kelpthee wordt ook wel konbucha genoemd.

Later bereikte kombucha via handelsroutes Rusland en Oost-Europa, en in de jaren 60 werd het vooral door hippies in het Westen gedronken die dachten dat het kon helpen bij verschillende gezondheidsproblemen. Halverwege de jaren 90 werd het drankje voor het eerst commercieel geproduceerd in Amerika.

Waar is kombucha goed voor?

Kombucha bevat allerlei voedzame ingrediënten die mogelijk voordelen bieden voor de gezondheid. Hoewel het onderzoek naar de voordelen van kombucha veelbelovend lijkt, is het wetenschappelijk bewijs (nog) niet sterk genoeg. Het onderzoek bestaat tot nu toe voornamelijk uit dierstudies en grote studies met mensen missen nog. We bespreken hieronder een aantal van de gevonden effecten van kombucha in de bestaande wetenschappelijke literatuur.

Spijsvertering en darmgezondheid

Regelmatige consumptie van kombucha kan een positief effect hebben op het darmmicrobioom.³ Het lijkt verlichting te bieden bij een opgeblazen gevoel, kan de stoelgang verbeteren en kan mogelijk een verzwakking van de darmbarrière voorkomen.⁴

Immuunsysteem

Verschillende voedingsstoffen in kombucha kunnen een gunstige werking hebben op het immuunsysteem. Antioxidanten dragen hier bijvoorbeeld aan bij door het voorkomen van celschade van oxidatieve stress. Ook toont onderzoek een positief effect van kombucha op markers die in verband worden gebracht met het immuunsysteem.^5,6

Kan de bloedsuikerspiegel verlagen

Zowel in dieronderzoek als in een kleinschalige studie onder gezonde mensen werd gevonden dat kombucha de vertering van koolhydraten vertraagde waardoor de bloedsuikerstijging na een maaltijd verminderde.^7,8

Ook toonde een pilotstudie aan dat de inname van kombucha gedurende vier weken de nuchtere bloedsuikerspiegel kan verlagen.⁹ In dierstudies wordt kombucha in verband gebracht met een beter herstel van bètacellen van de alvleesklier wat gunstig is voor de insulineproductie. Insuline is het hormoon dat de bloedsuikerspiegel verlaagt.⁹

Mogelijk goed voor cholesterol

Uit onderzoek bij ratten kwam naar voren dat kombucha het 'slechte' LDL-cholesterol kan verlagen en het 'goede' HDL-cholesterol kan verhogen.¹⁰ Het kan zo mogelijk een gunstige invloed hebben bij een te hoog cholesterolgehalte bij deze dieren. Een goed cholesterolgehalte is belangrijk voor de gezondheid van hart- en bloedvaten.¹¹

Lees hier meer over cholesterol in ons andere blog.

Kan de lever beschermen

In dierstudies zijn beschermende effecten gevonden van kombucha op de lever. Zo kan het levercellen beschermen tegen schade van oxidatieve stress en giftige stoffen, vermoedelijk dankzij de antioxidanten die het bevat.^12,13 Ook kan kombucha levercellen mogelijk beschermen tegen en ondersteunen bij herstel van een te hoog vetgehalte door invloed uit te oefenen op de vetstofwisseling.¹⁴

Kombucha en afvallen

Kombucha lijkt de ideale ingrediënten te bevatten die zouden kunnen bijdragen aan gewichtsverlies. Studies laten zien dat bepaalde melkzuurbacteriën kunnen ondersteunen bij gewichtsverlies en het verlagen van het vetpercentage.^15,16 Bovendien kunnen bepaalde actieve bestanddelen uit groene thee (polyfenolen en cafeïne) bijdragen aan een verhoging van de stofwisseling en vetverbranding.¹⁷ Meer hierover lees je in ons eerder verschenen blog groene thee en afvallen.

In een recente kleinschalige studie zorgde de inname van kombucha niet voor meer gewichtsverlies bij het volgen van een calorierestrictief dieet. Wel leek het vetophoping rond de taille en in het bloed te verminderen.⁶ Hoewel dit dus een interessante theorie is, is er nog goed onderzoek nodig om te zeggen of kombucha wel of niet helpt bij afvallen.

Is kombucha gevaarlijk?

Naast mogelijke gezondheidsvoordelen van kombucha wordt dit drankje ook wel in verband gebracht met nadelige effecten. Hoewel kombucha over het algemeen veilig is, zijn er wel wat risico’s. Zo is het belangrijk dat bij een fermentatie alleen de goede bacteriën kunnen groeien. Onder verkeerde omstandigheden kunnen ook slechte micro-organismen ongewenst gaan groeien. Wanneer je kombucha zelf maakt en het niet op de juiste manier bereidt, kan dit leiden tot (ernstige) gezondheidsproblemen met lever en nieren, misselijkheid en overgeven, en allergische reacties.¹⁸ Ook kan kombucha mogelijk schadelijk zijn bij mensen met ernstige nier-, long-, of leverziekten.

Daarbij kan de zuurtegraad van het drankje ervoor zorgen dat schadelijke stoffen het materiaal waarin het bewaard wordt in de drank terechtkomen. Bewaar kombucha daarom altijd in glas.

Kombucha en zwangerschap

Het drinken van kombucha wordt voor vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven afgeraden vanwege de alcohol die erin zit. Hoewel het alcoholpercentage in de meeste gevallen laag is, bestaat er geen hoeveelheid alcohol die veilig wordt bevonden tijdens de zwangerschap. Ook bestaat het risico op de groei van slechte micro-organismen, die tijdens de zwangerschap extra schadelijk kunnen zijn.

Tot slot: geniet van kombucha met mate

Kombucha kan vele voordelen hebben voor onze gezondheid maar dit is nog niet wetenschappelijk bewezen. Hoe dan ook bevat het vaak weinig calorieën en een laag suikergehalte (tenzij extra suiker is toegevoegd) waardoor het een goed alternatief is voor frisdrank en vruchtensap. Wil je dit bruisende drankje zelf brouwen dan is het verstandig om je eerst goed in te lezen en de aanwijzingen van bereiding en bewaring nauwkeurig op te volgen. Vanwege de kleine hoeveelheid alcohol, cafeïne en het hoge zuurgehalte, is het aan te raden om kombucha met mate te drinken en het te houden bij een glas per dag. Cheers!

Kom je er niet uit?
Vraag ’t Vitakruid!

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur