Antioxidanten zijn vrije radicalenvangers en beschermen onze cellen. Lees alles over de werking van antioxidanten, antioxidanten in voeding en wat ze voor ons betekenen.
Antioxidant zijn stoffen die vrije radicalen tegenhouden zodat deze geen schade kunnen toebrengen aan onze cellen. Ze worden ook wel vrije radicalenvangers genoemd.
De meest bekende antioxidanten zijn vitamine E en vitamine C. Daarnaast kennen we ook glutathion, d-mannose, resveratrol, quercetine, co-enzym Q10, astaxanthine en groene thee extract.
Als voedingsstoffen een beschermende functie hebben, dan hebben ze een antioxidatieve werking.
Antioxidant betekent letterlijk ‘tegen oxideren’ (anti = tegen, oxidant = oxideren). Oxidatie kan vitale moleculen in onze cellen beschadigen, waaronder DNA en eiwitten, die verantwoordelijk zijn voor veel lichaamsprocessen.
Oxideren betekent: zich met zuurstof verbinden. Oxidatie is dan ook een veel voorkomend proces en niet alle oxidatiereacties zijn slecht. Ze zijn essentieel voor het leven en betrokken bij veel belangrijke processen. Een voorbeeld van ‘goede’ oxidatie is celademhaling; bij dit proces wordt glucose geoxideerd door de zuurstof die we inademen. Hierdoor worden kooldioxide, water en energie (ATP) geproduceerd om ons lichaam van brandstof te voorzien. Minder gewenste oxidatiereacties zijn bijvoorbeeld het roesten van metaal en voedselbederf.
Moleculen zoals DNA zijn nodig om cellen goed te laten functioneren, dus als er te veel worden beschadigd, kan de cel defect raken of afsterven. Om deze reden zijn antioxidanten zo belangrijk, want zij kunnen deze schade verminderen of zelfs voorkomen. In het lichaam wordt ongecontroleerde oxidatie meestal veroorzaakt door zeer reactieve moleculen die bekend staan als vrije radicalen. We noemen antioxidanten dan ook wel de vrije radicalenvangers.
Vrije radicalen zijn moleculen met één of meer ongepaarde elektronen. Elektronen zijn niet graag alleen, dus eenzame elektronen kunnen resulteren in onstabiele en overactieve moleculen. Om stabiel te worden, moet de vrije radicaal een elektron van een ander molecuul stelen, of één weggeven. Wanneer een molecuul een elektron verliest, is dat molecuul geoxideerd en wordt het uiteindelijk een vrije radicaal.
Deze nieuwe vrije radicaal kan op zijn beurt weer een elektron van een ander molecuul stelen en een kettingreactie starten (zie figuur 1). Dit proces verandert de structuur van de moleculen permanent en kan schade veroorzaken.
Figuur 1: de kettingreactie die de veranderde structuur van de moleculen in gang zet.
Figuur 2: een antioxidant schenkt een elektron aan een vrije radicaal en stopt de kettingreactie.
Maar als er een antioxidant aanwezig is, kan deze een elektron doneren aan de vrije radicaal waardoor deze stabiliseert en de kettingreactie stopt (figuur 2). De antioxidant offert zichzelf op, oxideert in plaats van de andere molecuul en wordt zodoende een vrije radicaal. Maar in tegenstelling tot de meeste moleculen, is de antioxidant in staat om het ongepaarde elektron te stabiliseren en wordt het niet reactief.
Vrije radicalen zijn niet altijd slecht voor je, van nature worden ze ook door ons lichaam aangemaakt. Vrije radicalen kunnen toenemen door slechte voeding, vervuiling, roken, etc.
Er wordt gedacht dat er honderden, mogelijk zelfs duizenden, (voedings)stoffen zijn die als antioxidant kunnen werken. Elk heeft zijn eigen rol en kan met anderen communiceren om een zo effectief mogelijke rol in het lichaam te vervullen. "Antioxidant" is dus niet echt de naam van een stof, maar beschrijft wat een reeks stoffen kunnen doen. Elke vrije radicalenvanger heeft een andere functie en is niet uitwisselbaar met een andere. Om die reden is het zo belangrijk om gevarieerd en gezond te eten.
Voorbeelden van antioxidanten uit voeding zijn: de vitamines B2, C en E, bètacaroteen, d-mannose, lycopeen, luteïne, selenium, mangaan, zeaxanthine en zink.
Polyfenolen, flavonoïden, flavonen, catechines en fyto-oestrogenen zijn ook allemaal soorten antioxidanten en fytonutriënten die we aantreffen in plantaardig voedsel.
Daarnaast kennen we ook glutathion, d-mannose, resveratrol, quercetine, co-enzym Q10, astaxanthine en groene thee extract.
Glutathion wordt gemaakt vanuit de aminozuren cysteïne, glutamine en glycine. Het bijzondere van glutathion is dat het in staat is om geoxideerde antioxidanten te hergebruiken. Hieronder vallen o.a. vitamine C, vitamine E, alfa-liponzuur en Q10.
Acetyl is in feite een molecuuldeel, de acetylgroep is dus geen molecuul op zichzelf. We kunnen de vergelijking trekken met een arm of een been: erg functioneel binnen het geheel van een lichaam, maar op zichzelf waardeloos.
Desalniettemin heeft de koppeling van acetyl met glutathion grote waarde binnen ons lichaam. Drie eigenschappen van het molecuuldeel zorgen namelijk voor een efficiëntere passage door het celmembraam. Acetyl is een lipide-achtige verbinding, waardoor de darm het molecuul als geheel kan opnemen. Daarnaast beschermt de acetylbinding het molecuul tegen oxidatie, wat snelle verspreiding in de cel tot gevolg heeft. Vervolgens kunnen de enzymen aanwezig in de cel de binding razendsnel splitsen. Hierdoor neemt het lichaam s-acetyl-l-glutathion wel goed op, in tegenstelling tot regulier glutathion.
D-mannose is een suiker dat verwant is aan glucose. Perziken, appels, bessen en sinaasappels zijn bronnen van D-mannose. Dmannose wordt ook door ons lichaam in kleine mate zelf aangemaakt. Ook cranberries staan bekend om hun gehalte dmannose.
Ubiquinol is de bioactieve (gereduceerde) vorm van co-enzym Q10 en is een vetoplosbare stof die ons lichaam van nature aanmaakt in de hartcellen. De lichaamseigen aanmaak kan in sommige situaties echter tekortschieten en neemt met het vorderen van de leeftijd flink af (zie onderstaande grafiek). Daarom is het voor 45- plussers nuttig om ubiquinol in te nemen als voedingssupplement.
Daarnaast zijn cholesterolverlagende statines funest voor onze natuurlijke Q10 productie. Terwijl juist mensen die deze medicijnen gebruiken zo ontzettend gebaat zijn bij een toereikend Q10 peil.
Plantaardige voeding is onze voornaamste bron van antioxidanten, met name fruit en groente. Om een zo rijk mogelijk palet aan antioxidanten binnen te krijgen, is een gevarieerd, gezond dieet met voldoende groente en fruit cruciaal.
Aubergines, broccoli, bosbessen, boerenkool, bietjes, peulvruchten (zoals zwarte of bruine bonen), groene en zwarte thee, koffie, rode druiven, pure chocolade, granaatappels, goji bessen.
Tip: Voedingsmiddelen met rijke, levendige kleuren bevatten vaak de meeste antioxidanten. Eat the rainbow!
Het koken van bepaalde voedingsmiddelen kan de antioxidantenniveaus verhogen óf verlagen. Een voorbeeld is lycopeen; lycopeen is de antioxidant die tomaten hun rijke rode kleur geeft. Wanneer lycopeen verwarmd wordt, wordt het méér biologisch beschikbaar (beter opneembaar voor het lichaam).
Studies hebben echter ook aangetoond dat onder andere bloemkool, erwten en courgette veel van hun antioxiderende activiteit verliezen tijdens het kookproces. Het is dus belangrijk om een verscheidenheid aan antioxidantrijk voedsel te eten, gekookt én rauw.
Het nemen van extra voedingssupplementen met antioxidanten kan in bepaalde gevallen aan te bevelen zijn. Met name met het vorderen van de leeftijd neemt de aanmaak van lichaamseigen antioxidanten af.
Quercetine is een zogenoemde bioflavonoïde, een nutriënt dat we onder meer in citrusvruchten, uien, aardappelen en boekweit aantreffen. We lopen echter tegen een probleem aan met de stof die we voorheen als vitamine P aanduidden. Tijdens het koken verdwijnt quercetine namelijk voor 70 tot maar liefst 90 procent uit onze voeding.
De 10 tot 30 procent die vervolgens ons verteringsgestel bereikt ervaart opnieuw een knelpunt. Quercetine is immers een nutriënt dat zich bindt met fytonutriënten (antistoffen), waardoor de opname van quercetine vermoeilijkt. Door de kleine hoeveelheid quercetine die uiteindelijk in de cel terechtkomt is suppletie vaak ook aan te bevelen.
Resveratrol is een zogenoemde polyfenol, een gezondheidsbevorderende stof die we onder andere terugvinden in rode wijn, blauwe bessen en pinda’s. Polyfenolen zijn van nature krachtige antioxidanten; belangrijke nutriënten die we in al onze cellen vinden.** Hier beschermen de stoffen onze celkern door zogenoemde vrije radicalen weg te vangen. Een belangrijk proces, want radicalen zijn de voornaamste stoffen die schade toebrengen aan onze cellen en weefsels. Het antioxidatieve karakter van resveratrol zorgt bovendien dat het nutriënt de gezondheid van hart en bloedvaten ondersteunt.**
We kennen glutathion in drie vormen: de gereduceerde vorm, de geoxideerde vorm, of als s-acetyl-l-glutathion. Wanneer je op het etiket van een voedingssupplement gereduceerd glutathion, of gewoonweg glutathion ziet staan, dan wordt de gereduceerde vorm bedoeld. Dit is een verbinding van drie aminozuren (tripeptide), die het lichaam aanmaakt uit cysteïne, glutamine en glycine. De thiolgroep (SH-groep) van cysteïne is het actieve deel van het molecuul.
Uit onderzoek blijkt echter dat het lichaam gereduceerd glutathion niet, of nauwelijks opneemt. Het maagdarmkanaal vernietigt het nutriënt gewoonweg. Zelfs doseringen van drie gram hebben geen verhoging van glutathionniveaus in het lichaam tot gevolg. In tegenstelling tot s-acetyl-l-glutathion, dat het lichaam volledig absorbeert en in zijn geheel opneemt in de cellen.
De natuurlijke vorm van suiker komt in kleine hoeveelheden in verschillende planten en vruchten voor, waarvan cranberry de bekendste is. Daarnaast maakt het lichaam zelf ook in kleine hoeveelheden d-mannose aan. Bij Vitakruid verkopen we D-mannose. D-mannose 500 van Vitakruid voorziet in een gegarandeerd hoge dosering van de zuiverste d-mannose en is tot wel 50x geconcentreerder is dan cranberry’s. De hoge dosering van 500 mg per capsule is uitzonderlijk. De meeste d-mannose producten bevatten namelijk per capsule slechts de helft, of zelfs minder van de suiker, tegen dezelfde prijs. Ter illustratie: de dagdosering D-Mannose 500 staat gelijk aan 225 gram cranberry’s. Dat is maar liefst een zak per dag om het effect van slechts één capsule D-mannose van Vitakruid te evenaren!
Het co-enzym Q10 komt van nature al voor in het menselijke lichaam en de voorraad wordt door voeding aangevuld. Ubiquinol levert de biologisch actieve Q10. We kennen ook Ubiquinon, welke minder biologische beschikbaar is. Naarmate we ouder worden gaan we minder van het co-enzym aanmaken, in dat geval kan er behoefte zijn aan een Q10 supplement in de vorm van Q10 capsules
Bij Vitakruid verkopen we een Q10 Ubiquinol voedingssupplement. Het bevat 100 mg van dit co-enzym in de gepatenteerde vorm het Japanse bedrijf Kaneka, dat gespecialiseerd is in het leveren van de actieve vorm van Q10 tabletten of capsules.
De werkzame nutriënten van groene thee extract zijn catechines. Dit zijn de belangrijkste polyfenolen (een cluster natuurlijke stoffen in planten) van de groene theeplant (Camillia sinenis). EGCG (epigallocatechin gallaat) is de catechine met de meeste toegevoegde waarde voor ons gestel. Als zink-ionofoor zorgt EGCG namelijk voor een hoger zinkgehalte op cellulair niveau. Het galzuurgehalte daalt wanneer EGCG beschikbaar is in het lichaam. Door de versnelde stofwisseling blijft een aanvaardbaar cholesterolgehalte behouden.**
Daarnaast reduceert groene thee extract de opname van lipiden en eiwitten. Dit proces verzorgt de activatie van het AMP-geactiveerde proteïne kinase wat de calorie inname vermindert. Door de actieve energieomzetting, schappelijke cholesterolwaarden en beperkte calorie inname is groene thee extract inzetbaar ter ondersteuning van de vetverbranding.**
Vitamine A is de omgezette vorm van bètacaroteen, de bekende kleurstof in onder andere wortels. We noemen vitamine A in pure vorm ook wel retinol, wat afgeleid is van het woord retina (netvlies). Dit heeft te maken met de belangrijkste functie van vitamine A, want het is namelijk goed voor het gezichtsvermogen.* Ook helpt het om scherp te blijven zien, zelfs in het donker.* Daarnaast is vitamine A ook belangrijk voor de huid en goed voor de ijzerhuishouding en slijmvliezen.*
De meeste supplementen bevatten een veresterde vorm van retinol, wat deze vormen zijn veel stabieler in het lichaam. Hierbij is de retinol gekoppeld aan een ander molecuul, bijvoorbeeld retinol palmitraat, of met een koolstofverbinding bij retinol acetaat. Een supplement met retinol heeft bovendien een voorsprong op bètacaroteen. Deze provitamine A moet namelijk eerst nog worden omgezet voordat het de pure retinolvorm bereikt. Tijdens deze omzetting gaat een deel van de werkzaamheid verloren, tot wel 22 procent.
Astaxanthine wordt aangemaakt door algen, plankton en verscheidene micro-organismen en heeft een karakteristieke dieprode kleur. De dieren die deze alg opeten - zoals zalm, kreeft, garnalen en de flamingo - krijgen hierdoor hun rozerode kleur. Het is bekend dat astaxanthine het uithoudingsvermogen van een zalm ondersteunt om wel 3.000 kilometer tegen de stroom in te zwemmen.
De meest geconcentreerde natuurlijke vorm van astaxanthine is de alg Haematococcus pluvialis. Om zichzelf te beschermen tegen stressvolle omstandigheden produceren algen astaxanthine. Hierdoor beschermen de algen hun DNA waardoor ze later, in beter omstandigheden, weer verder kunnen groeien. Deze krachtpatser uit de natuur is onder andere in te zetten bij anti-aging.
Het mag duidelijk zijn dat plantaardige voeding, zoals groente en fruit, onze grootste bron van antioxidanten is. Maar vanwege verschillende redenen kun je ervoor kiezen deze aan te vullen door middel van een hoogwaardig voedingssupplement. Bij Vitakruid maken we gebruik van capsules.
Onze antioxidant capsules zorgen ervoor dat de antioxidanten zo min mogelijk worden blootgesteld aan invloeden van buitenaf, zoals licht en vocht. Daarnaast maken we gebruik van maagzuurresistente capsules zodat deze stabiel blijven in het maagdarmkanaal. Zo blijft het altijd even effectief!
Binnen 48 uur reactie
Is jouw situatie uniek en heb je hulp nodig bij het maken van de keuze? Vraag het onze orthomoleculair therapeuten en krijg gratis advies.
Onze sportsupplementen zijn NZVT
