Waarom worden vrouwen ouder dan mannen?

Wat is de levensverwachting van mannen en vrouwen in Nederland?

Als we het voor het kiezen zouden hebben dan zouden we het liefst zo lang mogelijk leven in goede gezondheid. Maar hoe zit het eigenlijk met onze werkelijke levensverwachting? Over het algemeen worden vrouwen ouder dan mannen. Dit geldt niet alleen voor mensen maar ook voor andere zoogdieren. In het rijk der vogels is het juist andersom: daar leven de mannetjes gemiddeld langer dan de vrouwtjes.

De gemiddelde leeftijd van mannen en vrouwen, ook wel de levensverwachting bij de geboorte, was in 2023 als volgt: 80,3 jaar voor mannen en 83,3 jaar voor vrouwen.¹  Vrouwen worden in Nederland gemiddeld 3 jaar ouder dan mannen. Vroeger was dit verschil groter en werden vrouwen in 1980 nog gemiddeld 6,7 jaar ouder. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) verwacht dat het verschil in de toekomst weer iets zal stijgen.

Wereldwijd dezelfde trend?

Wat betreft de levensverwachting van mannen en vrouwen wordt wereldwijd dezelfde trend gevonden.² Daarbij is het verschil tussen de twee seksen wel groter dan in Nederland. Zo is in Europa de gemiddelde leeftijd van mannen en vrouwen respectievelijk 78,9 en 84,2 jaar en is het verschil tussen mannen en vrouwen in Oost-Europa groter.³ In Amerika worden vrouwen gemiddeld bijna 6 jaar ouder dan mannen en in Rusland loopt dit op tot bijna 10 jaar.⁴

Toch zijn er ook gebieden waar mensen – zowel mannen als vrouwen – uitzonderlijk lang en gezond leven. In de zogenoemde Blue Zones bijvoorbeeld, waar een hoge levensverwachting eerder regel dan uitzondering is. Wat maakt deze regio’s zo bijzonder? Ontdek meer over de Blue Zones in ons ander blog.

Waarom leven vrouwen langer dan mannen: biologische factoren

Wereldwijd leven vrouwen gemiddeld langer dan mannen, maar hoe komt dat? Er bestaan meerdere theorieën, waaronder verklaringen die wijzen op verschillende biologische, genetische en hormonale verschillen tussen mannen en vrouwen.

Genetische verschillen: XX versus XY chromosomen

Onze cellen bevatten 46 chromosomen waarop onze genen liggen opgeslagen. Hiervan zijn 23 chromosomen hetzelfde en dus heb je 23 paar in totaal. Eén paar bepaalt of we man of vrouw zijn. Dit paar bestaat uit twee X-chromosomen bij vrouwen en een X- en een Y-chromosoom bij mannen.

Doordat mannen maar één X-chromosoom hebben, zijn zij kwetsbaarder als zich hierin genetische mutaties en defecten bevinden. Het extra X-chromosoom bij vrouwen kan juist compenseren bij dit soort afwijkingen.² Ook bij dieren komt deze trend voor. Dieren die twee dezelfde geslachtschromosomen hebben, leven langer dan dieren die twee verschillende geslachtschromosomen dragen.⁵

Hormonale verschillen

Geslachtshormonen zijn verantwoordelijk voor vele biologische verschillen tussen mannen en vrouwen. Zo maken mannen meer testosteron aan en vrouwen meer oestrogeen en progesteron. Een studie in Scientific Reports suggereert dat testosteron het immuunsysteem kan onderdrukken, ongunstige effecten kan hebben op hart- en bloedvaten en impulsiviteit kan verhogen.⁶

Bovendien hebben vrouwen tijdens de vruchtbare periode minder kans op bepaalde gezondheidsproblemen doordat oestrogeen waarschijnlijk een beschermende werking heeft op hart- en bloedvaten, de bloedsuikerregulatie en het behoud van botmassa. Ook lijkt oxidatieve schade aan het DNA hoger bij mannen dan vrouwen en zou oestrogeen dit verschil mogelijk kunnen verklaren.⁷ Vanaf de menopauze neemt deze bescherming af. Mannen schijnen hierdoor op eerdere leeftijd een hoger risico op problemen te hebben met hart- en bloedvaten.²

Verschillen immuunsysteem

Over het algemeen hebben vrouwen een sterker immuunsysteem met sterkere immuunreacties. Bij hen wordt een hoger gehalte aan witte bloedcellen, T-cellen, antistoffen en een hogere productie van cytokinen bij infecties gevonden.⁸ Hierdoor zijn vrouwen beter bestand tegen infecties maar wel gevoeliger voor het ontwikkelen van een overactief immuunsysteem. Het verschil wordt beïnvloed door onder andere genen en geslachtshormonen.

Ook lijkt het erop dat het immuunsysteem van vrouwen minder snel veroudert dan van mannen.⁹ Witte bloedcellen nemen bij het ouder worden bij beide af maar bij mannen wordt gevonden dat de hoeveelheid T-cellen (beschermen tegen indringers) en B-cellen (maken antistoffen aan) sneller afnemen. Bovendien zijn er ook specifieke immuuncellen die met de leeftijd juist toenemen - en die blijken zich bij vrouwen sneller te ontwikkelen dan bij mannen. Dat zou hun afweersysteem op latere leeftijd extra veerkracht kunnen geven.

Waarom worden vrouwen ouder dan mannen: leefstijlfactoren

Naast biologische factoren kunnen ook verschillende leefstijlfactoren bijdragen aan het verschil in levensverwachting tussen mannen en vrouwen. We bespreken hier een aantal van.

Risicogedrag mannen

Mannen staan bekend om het nemen van meer risico's waarbij zij zwaarder en gevaarlijker beroepen uitoefenen, ongezonder leven en minder snel naar de huisarts gaan. Ook komen meer mannen dan vrouwen om in het verkeer.¹⁰ Vaak wordt testosteron als schuldige aangewezen voor het verhoogde risicogedrag.

Vrouwen leven gezonder

De leefstijl van mannen is over het algemeen ongezonder dan die van vrouwen. Zij roken meer en drinken meer alcohol. Wel voldoen mannen iets vaker aan de beweegrichtlijnen dan vrouwen.¹¹ Wat betreft voeding eten vrouwen gemiddeld gezien gezonder. Zo consumeren zij meer fruit en minder rood en/of bewerkt vlees, zoete en hartige tussendoortjes, en suikerhoudende dranken dan mannen.¹²

Vrouwen gaan eerder naar de huisarts

Vrouwen gaan over het algemeen sneller en vaker naar de huisarts wanneer ze klachten ervaren dan mannen. Dat verschil lijkt deels te verklaren door hardnekkige maatschappelijke stereotypen. Binnen het heersende beeld is het voor vrouwen sociaal geaccepteerd om hulp te zoeken bij gezondheidsklachten. Voor mannen daarentegen geldt nog vaak het idee dat ze sterk, stoer en vooral níét kwetsbaar horen te zijn. Hierdoor stellen zij een bezoek aan de huisarts soms uit, met het risico dat klachten verergeren voordat er wordt ingegrepen.

Vrouwen hebben een groter sociaal netwerk

Het hebben van sociale contacten is van groot belang voor onze fysieke en mentale gezondheid. Vrouwen hebben over het algemeen een groter sociaal netwerk met intensiever contact dan mannen. Onderzoek suggereert dat vrouwen baat hebben bij sociale steun maar zijn daarbij ook gevoeliger voor relaties waarin conflicten voorkomen.¹³ Zorg dus voor diverse en kwalitatief goede sociale relaties zonder conflicten.

Hoe verouderen vrouwen?

Vrouwen hebben het geluk gemiddeld ouder te worden dan mannen, maar verkeren daarbij wel minder jaren in goede gezondheid.¹⁴ Zo leven zij ruim 5 jaar langer met chronische gezondheidsproblemen. Vrouwen ervaren daarbij een lagere kwaliteit van leven met vaker lichamelijke beperkingen (in zien en bewegen) en mentale problemen.¹¹

Ook in onderzoek wordt over het algemeen gevonden dat mannen beter fysiek functioneren dan vrouwen.² Vrouwen scoren hierin lager op dagelijkse activiteiten zoals eten en aankleden, en op meer complexere dagelijkse activiteiten zoals boodschappen en het huishouden doen. Gedacht wordt dat dit komt omdat mannen gemiddeld gezien sterker, mobieler en stabieler zijn.

Verouderen vrouwen sneller?

Niet alleen leven vrouwen langer in mindere gezondheid maar lijkt het erop dat zij in bepaalde opzichten sneller verouderen. Dit heeft allemaal te maken met de overgang en de hormonale veranderingen die daarbij komen kijken zoals een sterke daling van oestrogeen. Deze daling in oestrogeen zorgt voor een verminderde aanmaak van collageen.¹⁵ Collageen is een eiwit dat weefsels in het lichaam, zoals de huid, botten, pezen en spieren, elasticiteit geeft. Vanaf de menopauze veroudert de huid sneller. De huid wordt droger, geneest minder snel en vertoont rimpels.

In ons andere blog ontdek je of collageen helpt bij het verminderen van rimpels.

Ook wordt de menopauze in verband gebracht met verlies van botmassa.¹⁶ De hormonale veranderingen die plaatsvinden, vooral die in oestrogeen, zorgen ervoor dat de botdichtheid afneemt. Hierdoor kunnen allerlei problemen ontstaan waarbij er sprake is van meer botafbraak dan botaanmaak. Deze problemen komen vaker voor bij vrouwen.¹⁷

Tot slot: gezond ouder worden heb je ook zelf in de hand

Dat vrouwen ouder worden dan mannen komt door een combinatie van allerlei biologische verschillen en leefstijlfactoren. Het magische levenselixer zullen we waarschijnlijk nooit vinden maar gezond ouder worden heb je voor een deel zelf in de hand. Brouw daarom je eigen voedzame cocktail van gezonde voeding, geen alcohol, geen rookwaar, lekker veel beweging, voldoende rust, regelmaat en goede vrienden. Daarbij is het belangrijk dat je van het leven geniet. Op naar de 100!

Meer advies nodig over een gezonde leefstijl?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Productadviseur